Deze maand verscheen in het hoog aangeschreven tijdschrift Nature Neuroscience een interessant artikel over het ontstaan en de ontwikkeling van MS laesies. Onderzoekers van het MS Centrum Noord Nederland, in samenwerking met het MS Centrum Amsterdam, beschrijven daarin zeer gedetailleerd hoe in cellen van de aangedane gebieden bij mensen met MS de activiteit van genen verandert. Genen zijn dragers van informatie voor de productie van eiwitten, die aan cellen eigenschappen en functies geven. Veranderingen in gen activiteit geven inzicht in de processen die veranderd zijn in MS laesies. Om activiteit van genen te meten in MS weefsel maakten zij gebruik van een innovatieve techniek, genaamd spatial transcriptomics.

Dit onderzoek maakt gebruik van stukjes hersenweefsel, afkomstig van de Nederlandse Hersenbank, en gedoneerd door mensen met- en zonder MS. In dit zeer waardevolle materiaal onderzochten we niet aangedaan hersenweefsel en de verschillende type laesies die aanwezig zijn in de hersenen van mensen met MS. Wat is de activiteit van genen in de verschillende laesies en in het niet aangedane hersenweefsel? De meerwaarde van de techniek spatial transcriptomics is dat we de mate van gen activiteit kunnen bepalen in het weefsel.

Een belangrijk resultaat was dat we rondom het centrum van actieve laesies een duidelijke rand zagen met een heel specifiek gen activatie patroon. Dit patroon vertelde ons iets over mogelijke onstekingsprocessen die een rol spelen bij de verdere ontwikkeling van de laesie. Gebruik makend van een rekenmethode, pseudotime, werd het mogelijk om de ontwikkeling van laesies te voorspellen. Hieruit bleek dat tijdens het verloop van een MS laesie er eerst een rand ontstaat, waarna in een later stadium het centrum van de laesie overgaat naar een niet-herstelbaar gebied. Deze nieuwe bevindingen benadrukken dat de laesie rand een belangrijke rol speelt in de uitbreiding en ontwikkeling van een laesie. Met deze kennis richten we ons nu op de vervolgvraag: Hoe kunnen we ingrijpen in deze processen, zodat niet-herstelbare laesies verleden tijd worden.

Dit onderzoek is uitgevoerd door Astrid Alsema, Marion Wijering, Anneke Miedema, Janssen Kotah, Mirjam Koster, Merel Rijnsburger, Hilmar van Weering, Elga de Vries, Wia Baron, Susanne Kooistra en Bart Eggen. Het onderzoek werd gefinancierd door Stichting MS Research.

Het onderzoek is gepubliceerd in het Journal ‘Nature Neuroscience’.