Wat kan de logopedist voor u betekenen?
Tijdens elke fase van de ziekte MS kunt u bij communicatie- en slikproblemen voor informatie en advies terecht bij de logopedist. De logopedist kan middels onderzoek en observaties de problemen en de mogelijkheden op het gebied van het spreken, begrijpen, eten en drinken in kaart brengen. Op basis daarvan kan de logopedist heel gericht adviseren, begeleiden en behandelen op het gebied van communiceren en slikken.
Door middel van de geboden adviezen, compensaties en aanpassingen kan het communiceren (onder meer het spreken en het begrijpen van taal) weer wat gemakkelijker worden. Daarnaast kan de logopedist ook advies en begeleiding geven bij het kiezen van een ondersteunend communicatiehulpmiddel als het spreken op een gegeven moment te veel energie kost. Het eten en drinken kan door middel van adviezen en aanpassingen veiliger en zonder verslikproblemen verlopen. De mensen om u heen kunnen adviezen krijgen hoe ze u daarbij het beste kunnen ondersteunen.
Als verwacht wordt dat herstel van het slikken mogelijk is, kunnen functiegerichte slikoefeningen aangeboden worden. De persoon met MS moet dan wel in staat zijn intensief te oefenen. De oefeningen moeten niet te vermoeiend voor u zijn. In overleg zal de logopedist waar nodig en waar mogelijk een ergotherapeut, fysiotherapeut, een diëtist en/of psycholoog bij de behandeling betrekken.
Het is verstandig om naar een logopedist te gaan als u:
- snel buiten adem bent bij het spreken en/of het eten en drinken
- moeite hebt met het volgen en/of voeren van een gesprek
- de stem minder wordt of als je stem wegvalt in een gesprek
- snel vermoeid bent na een gesprek
- zich (regelmatig) verslikt
- moeite hebt met kauwen
- bepaalde voedingsmiddelen niet meer wilt eten
- een onbedoeld gewichtsverlies hebt
- vaker moet schrapen en/of hoesten tijdens en na eten en drinken
- vaker een longontsteking hebt en/of als er een toename is van slijm in de keel
- vaker last hebt van aangezichtspijn en dit het spreken en/of slikken beïnvloedt
De behandeling van MS
Er zijn nog geen medicijnen die u beter kunnen maken. Wel zijn er medicijnen die de ziekte kunnen vertragen of die ervoor kunnen zorgen dat bepaalde klachten minder worden. Ook kan een logopedist, fysiotherapeut, ergotherapeut, diëtist en/of een psycholoog worden ingeschakeld. Zij kunnen u ondersteunen bij het leren omgaan met de beperkingen als gevolg van de ziekte MS.
De bij het netwerk aangesloten logopedisten vindt u hier.
Wat kunt u zelf doen?
- Inzicht krijgen in het probleem
Houd bij wanneer de problemen met slikken en communiceren zich voordoen, zodat u zelf meer inzicht krijgt in het probleem. Dit kunt u dan delen met de logopedist, waardoor het probleem heel gericht kan worden aangepakt.
- Spreken op een bepaalde manier
Het kan in een gesprek helpen om wat langzamer of luider te praten wanneer u moeilijker te verstaan bent. Als u wat rustiger gaat praten is er meer tijd om de klanken goed uit te spreken. Belangrijke gesprekken kunt u veelal beter en gemakkelijker in de ochtend voeren als u meer uitgerust bent. Voer gesprekken bij voorkeur in een rustige omgeving.
- Een goede energieverdeling gedurende de dag
Het kan zijn dat u moeite hebt met een warme maaltijd, wanneer u deze ’s avonds eet en meer vermoeid bent. En als u de warme maaltijd ’s middags eet, op een moment waarop u meer uitgerust bent, dan kan het zijn dat dit juist helemaal geen problemen geeft.
- Praktische aanpassingen
Om verslikken te voorkomen is het raadzaam om tijdens eet- en drinkmomenten goed rechtop te zitten. U kunt het verslikken ook voorkómen door korrelig, hard voedsel en producten met een dubbele consistentie te vermijden (bijvoorbeeld soep met stukjes vlees, groente en vermicelli, sappig fruit, yoghurt met muesli).
Koude producten zorgen ervoor dat u alerter bent tijdens het slikken. Dikkere dranken geven u meer controle en zachtere producten kosten minder energie. Dit alles kan ertoe leiden dat u zich minder vaak verslikt.
Als u tijdens het eten een gesprek voert is er minder aandacht voor het kauwen en slikken. Hierdoor is de kans groter op verslikken. Probeer daarom één ding tegelijk te doen.
Als u problemen ervaart met communiceren en/of het eten en drinken is het raadzaam om bij uw arts na te gaan in hoeverre uw medicatie van invloed kan zijn hierop. Mogelijk valt er iets aan te passen in de medicatie.